بررسی نظام های حقوقی حمایت از طرح های صنعتی

طرح های صنعتی به عنوان یکی از زیرشاخه های نظام حقوقی مالکیت فکری موضوع این نوشتار را تشکیل می دهند. طرح های صنعتی در تعریفی جامع عبارتند از: هرگونه ترکیبی از رنگ ها، خطوط، شکل ها چه به صورت سه بعدی، دو بعدی و یا تک بعدی و با استفاده از خطوط، رنگ ها یا شکل خاصی که منجر به تغییر ظاهر کالا یا تولید کالایی جدید با ظاهری جدید و متفاوت و یا تغییر در عملکرد و کاربرد کالا همراه با تغییر ظاهری آن کالا که ناشی از طراحی خاص کالا بوده و گامی فنی محسوب شده و مشکل فنی را برطرف نماید و در یک روند صنعتی به عنوان فرآورده صنعتی و یا در یک روند غیر صنعتی به عنوان صنایع دستی تولید و به کار رود طرح صنعتی محسوب می شود. طرح هایی هم که صرفاً مربوط به ظاهر کالا و تزئینات آن ها یا آثاری صرفاً بصری و هنری هستند در صورت عدم شمول این تعریف و حمایت سیستم مالکیت صنعتی در حوزه مالکیت ادبی و هنری (کپی رایت) قرار گرفته و حمایت می شوند. طرح های صنعتی به لحاظ ماهیت چندگانه ای که دارند این قابلیت را دارا می باشند که از طریق سیستم های مختلفی همچون مالکیت صنعتی، کپی رایت، علامت تجاری، مدارهای یکپارچه، اسرار تجاری و سیستم رقابت ناعادلانه مورد حمایت واقع شوند منتها هر کدام از این سیستم ها با شرایط خاصی به صورت مرحله به مرحله می توانند از طرح های صنعتی حمایت نمایند. در مرحله ی ایده پردازی و فکر صرف که منجر به بدست آوردن اطلاعاتی خاص در خصوص ایجاد و خلق یک طرح صنعتی می شود میتوان از سیستم اسرار تجاری برای پوشش دادن حقوق پدیدآورنده استفاده نمود و در مرحله تکمیل این ایده پردازی و پیاده سازی ایده بر روی محصول می توان از طریق سیستم مالکیت صنعتی و یا سیستم کپی رایت استفاده نمود و در قبل از عرضه طرح صنعتی به عموم می توان از طریق ثبت تحت سیستم علامت تجاری نیز از آن حمایت نمود و نهایتا پس از عرضه به بازار در جهت به دست آوردن بازار عرضه و فروش و قابلیت رقابت در بازار و جلوگیری از سوءاستفاده بنگاه های تجاری دارای قدرت تجاری اقتصادی مسلط از طریق سیستم رقابت ناعادلانه از بخشی از حقوق دارنده طرح صنعتی حمایت و قابلیت رقابت را به او داد علی ایحال سیستم های یاد شده هر کدام تحت شرایطی خاص در نظام حقوقی ایران قابلیت اعمال خواهند داشت. در بررسی نظام حقوقی ایران با تبیین ابعاد نظری ، فنی و حقوقی طرح های صنعتی به این نتیجه رسیدیم که نظام مالکیت صنعتی کامل ترین نظام برای حمایت از طرح های صنعتی از ابعاد مختلف است ولی در راستای تکمیل این حمایت از سیستم های دیگری همچون سیستم مالکیت ادبی و هنری و علائم تجاری و اسرار تجاری و سیستم رقابت ناعادلانه به عنوان پوشش دهنده جانبی و چه بسا بصورت همزمان در راستای حمایت حقوقی از طرح های صنعتی می توان استفاده نمود.